DOKÜMAN
PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANIPkd
gerekmektedir. Tehlikeli Bölgeler için Ekipman SeçimiPatlamadan korunma dokümanının hazırlanmasındaki en önemli neden optimum koruma düzeyine ulaşmaktır. Bu doküman hem gereğinden daha yüksek güvenlik özelliklerine sahip ekipman ve teçhizat kullanılarak gereksiz masraf edilmesini, hem de yetersiz güvenlik özelliklerine sahip ekipman ve teçhizat kullanılarak çalışanların ve tesisin patlama açısından güvensiz bir hale gelmesini önlemektedir. Ekipman seçiminde dikkat edilmesi gereken temel 3 özellik bulunmaktadır;
Bölge tipleri ekipmanın bulunduğu zonların bulunma sıklığı ve sürekliliğine göre 3’e ayrılır:
Ekipman Grupları tehlikeli bölgenin oluşumuna sebep olan kimyasalların cinsine göre 3’e ayrılır:
Sıcaklık Sınıfları tehlikeli bölgenin oluşumuna sebep olan kimyasalların kendiliğinden tutuşma sıcaklıklarına göre 6’ya ayrılır:
Patlama riskinin değerlendirilmesiPatlamadan Korunma Doküman amacı olası patlama risklerini değerlendirerek bu risklerin önüne geçmektir. “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik” madde 6 da patlama risklerinin değerlendirilmesi hususu aşağıdaki şekilde açıklanmaktadır; MADDE 6 – (1) İşveren, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine uygun risk değerlendirmesi çalışmalarını yaparken, patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alır:
ç) Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü. Bu noktada olası patlama senaryoları belirlendikten sonra patlama şiddeti ve belirli mesafelerde yaşanacak basınç etkisi hesaplanarak öneriler sunulmaktadır. Patlamadan Korunma Dokümanı Sonucu Tespitler ve Öneriler“Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik” ve ilgili standartlar çerçevesinde gerçekleştirilen tüm çalışmalar değerlendirilerek tesisin o anki durumu raporun sonuç kısmında yetkililere sunulmaktadır. Sonuç olarak tesiste bulunan uygunsuzluklar ve bu uygunsuzlukların giderilmesine yönelik en uygun yöntemler tesis yetkilileriyle paylaşılarak alınacak aksiyonlar konusunda bir yol haritası çizilmektedir. 
Patlamadan Korunma Dokümanı sonuçlarının tesis yetkilileri tarafından doğru yönetilebilmesi açısından tespit ve önerilerin uygulanabilir olması gerekir. Örneğin; boşalma kaynağını ortadan kaldırmak amacıyla verilen bir öneri proses adımlarının yapılamaz hale gelmesine neden olabilir veya parlama noktasının geçilmemesi amacıyla proses sıcaklığını düşürmeye yönelik verilen öneri proses verimini düşürebilir. Patlamadan Korunma Dokümanı sonucu tespit ve öneriler;
şeklinde olmalıdır. Tehlikeli Bölgelerde Görsel Muayenenin ÖnemiGirişÜlkemizde birçok üretim tesisi farkında olarak ya da olmadan yanıcı kimyasallar ile çalışmakta ya da üretim faaliyetleri göstermektedir. Bu kimyasallar havada belirli bir konsantrasyona ulaştıktan sonra tutuşturucu bir kaynak varlığında patlayarak ciddi derecelerde can ve mal kaybına sebep olabilmektedir. Tutuşturucu kaynakların en belirgin olanlarından bir tanesi de tehlikeli alanlarda kullanılan elektrikli ekipmanlardır. Yaygın inanışın aksine bir ekipmanın uzun yıllar kullanılmasına rağmen patlamaya sebep olmaması, ilerleyen zamanlarda da patlamaya sebep olmayacağını göstermemektedir. Ekipmanlar ve altyapılar genellikle, uzun yıllar sonucunda aşınıp zarar gördükçe, arıza yapıp tutuşturucu kaynak olarak rol oynama ihtimalleri artmaktadır. Tehlikeli Bölgeler içerisinde bulunan ekipmanlar her zaman patlamaya neden olmazlar. Patlamanın gerçekleşebilmesi için yanıcı kimyasal boşalmaları sonucu oluşan tehlikeli bölge içerisindeki ekipmanların bir arıza sonucu kıvılcım çıkarması ya da olağan şartlara göre çok daha yüksek sıcaklıklara ısınması gibi durumlar meydana gelmelidir. Patlamaları engellemek adına ülkemizde de Ex-proof (Patlatmaz) adıyla bilinen özelliğe sahip elektrikli ekipmanların kullanılması gerekmektedir. Bu ekipmanlar yanıcı kimyasallardan kaynaklı patlamaları önlemek ya da etkilerini azaltmak adına özel olarak imal edilmiş elektrikli ekipmanlardır. Tehlikeli Bölge özellikleri belirlenmiş alanlarda bulundukları bölgelere uygun özellik gösteren ex-proof ekipman kullanılarak patlama tehlikelerinden kaçınılabilmektedir. EX-PROOF Ekipman Kullanımı Riskleri Tamamen Ortadan Kaldırır mı?Ex-proof ekipmanlar da koruma tiplerine ve güvenlik seviyelerine göre kendi içlerinde farklılık göstermektedir. Ekipmanları birbirinden ayıran en büyük özellik koruma tipleridir. Ekipmanların dizaynından kablolara ve boru hatlarına kadar birçok alanda farklılıklar bulunmaktadır. Koruma tipleri beraberinde belirli özellikler ve gereksinimler getirmektedir. Bu gereksinimlerin başında da koruma tipine uygun bir şekilde kurulum ve bakımlarının yapılması gelmektedir. Eğer bu iki durum sağlanamıyorsa ex-proof ekipmanların olmayanlardan pek de bir farkı kalmayacaktır. Bu durum firmalara hem maddi olarak büyük ölçüde zarar vermektedir hem de güvenlik açısından olmaları gereken seviyenin altında kalmalarına sebep olmaktadır. EX-PROOF Ekipmanlarınız Hala EX-PROOF mu?Ex-proof olmayan muadillerine göre daha maliyetli olan ex-proof ekipmanlar, elektrikli ekipman kaynaklı patlamaların büyük ölçüde önüne geçmektedir. Ancak tüm ekipmanlar gibi ex-proof ekipmanların da bakım gereksinimleri ve arızaları olmaktadır. Gerek kurulum aşamaları gerek bakım aşamalarında ex-proof ekipmanlar özel olarak incelenmelidir. Ekipman içerisinde bulunan elektrikli aksamlardan koruma muhafazalarına, buat seçimlerinden kablo seçimine kadar ex-proof özellikler ilk günkü gibi korunmalıdır. Bu noktada ise tehlikeli bölgelerde görsel muayenenin önemi devreye girmektedir. Bu noktada ekipman muayeneleri devreye girmektedir. TS EN 60079-17 standardına göre Görsel, Yakın ve Detaylı olmak üzere 3 çeşit muayene derecesi bulunmaktadır. Görsel Muayene: Ekipmanların sadece görsel olarak uzaktan incelendiği mahfazaların açılmadan ekipmanların gücü kesilmeden gerçekleştirilen muayene. Yakın Muayene: Görsel muayeneye kıyasla ekipmanların daha yakın mesafeden incelendiği gerektiğinde inceleyen kişinin merdiven kullanarak ekipmanlara ulaştığı muayene. Detaylı Muayene: Yakın muayeneye ek olarak mahfazalar açılarak ya da test ekipmanları kullanılarak kusurların teşhis edildiği muayene. 3 çeşit muayene içerisinde, periyodik olarak rahatça tekrarlanabilmesi ve kusurları büyük ölçüde belirleyebilmesi açısından Görsel Muayene en etkili muayene çeşididir. TS EN 60079-17 standardına göre belirlenmiş 25 soruya göre ekipmanların incelenerek eksiklerin belirlenmesi ve giderilmesi esasına dayanmaktadır. Fotoğrafta görüleceği üzere “d” tipi korumaya sahip aydınlatma armatürünün kapağı açılmıştır ve kablo borulaması koruma tipine uygun seçilmemiştir. Kapağın çıkmış olması bakımsal, borulama uygunsuzluğu ise kurulumsal hatalar olarak değerlendirilmektedir. Aydınlatma armatürü bu haliyle ex-proof özelliğini kaybetmiştir. Fotoğrafta örüleceği üzere pompanın topraklama bağlantısı yerinden çıkmıştır. Pompa üzerinde biriken statik elektriğin topraklanamaması durumunda ark atlaması oluşabilmekte, bunun sonucunda da ekipmanın içerisinde bulunduğu tehlikeli bölgede patlama meydana gelebilmektedir. SonuçTesislerde irili ufaklı çok sayıda ex-proof ekipman bulunabilmektedir ve bu ekipmanlardan her biri farklı nedenlerden de olsa ex-proof özelliğini kaybedebilmektedir. Böyle durumlarla karşılaşmamak için dikkat edilmesi gereken hususların bir kısmı aşağıdaki gibi verilebilir:
Ekipmanlarda bulunan uygunsuzluklar tespit edilerek gerekli değişikliklerle uygun hale getirilmelidir. Aksi takdirde her biri aktif tutuşturucu kaynaklar olarak değerlendirilmektedir. Ex-proof ekipman alıp kendini güvenceye aldığını düşünen işverenler ise yaşayabilecekleri tehlikenin farkında olmayabilirler… |
KKDİK DANIŞMANLIĞIKimyasal Değerlendirme Uzmanlığı
REACH (KKDİK) NEDİR? REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of CHemicals), Avrupa Birliği’nde kimyasallara ilişkin mevcut birçok mevzuatı tek bir çatı altında toplayan bir Avrupa Birliği tüzüğüdür. "Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması" anlamına gelen bu yönetmelik, KKDİK olarak da ifade edilmektedir. KKDİK'nın temel amaçları şunlardır: * İnsan sağlığını ve çevreyi kimyasalların zararlarından yüksek düzeyde korumak. KKDİK Yönetmeliği; maddelerin imalatını, piyasaya arzını veya maddenin kendi halinde, karışım içinde veya eşya içinde kullanımını ve karışımların piyasaya arzını kapsar. Kimyasal maddelerin kayıt, değerlendirme, izin ve kısıtlama süreçleri T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, KKDİK Yönetmeliği hükümlerine göre yönetilecektir.
KKDİK Kapsamı Nedir? REACH ile hedefleri aynı olan KKDİK yönetmeliği maddelerin imalatını, piyasaya arzını veya maddenin kendi halinde, karışım içinde veya eşya içinde kullanımını ve karışımların piyasaya arzını kapsar. Yılda 1 ton ve daha fazla kendi halinde ya da karışım veya eşya içerisinde üretilen, ithal edilen ve kullanılan maddeler, KKDİK kapsamında ilgili hükümlere göre kayıt edilmedikleri takdirde, imal edilemez ya da piyasaya arz edilemez. KKDİK HİZMET KAPSAMI; 1. Ön İnceleme: İthalat ve/veya imal edilen ürünlerin tonaj ve kapsamlarının incelenmesi GBF/MSDS Güvenlik bilgi formu ( GBF ), çeşitli maddelerin ve ürünlerin kullanımı için iş güvenliği ve sağlığı ile ilgili bilgileri listeleyen belgelerdir . GBF'ler kimyasallar , kimyasal bileşikler ve kimyasal karışımlar hakkında bilgi kataloglamak için yaygın olarak kullanılan bir sistemdir . GBF bilgileri güvenli kullanım ve potansiyel tehlikeler için talimatlar içerebilirdökülme işleme prosedürleriyle birlikte belirli bir malzeme veya ürünle ilişkilendirilebilir. Daha eski GBF formatları, ulusal gereksinimlere bağlı olarak bir ülkedeki kaynaktan kaynağa değişebilir; ancak, daha yeni GBF biçimi uluslararası olarak standartlaştırılmıştır. Bir madde için bir GBF esas olarak genel tüketici tarafından kullanılmak üzere tasarlanmamıştır, bunun yerine bir mesleki ortamda malzeme ile çalışmanın tehlikelerine odaklanır. Fiziko-kimyasal, sağlık veya çevresel risk temelinde maddeleri uygun şekilde etiketleme görevi de vardır. Etiketler, Avrupa Birliği standart sembolleri gibi tehlike sembolleri içerebilir . Aynı ürün (örneğin, aynı şirket tarafından aynı marka adları altında satılan boyalar) farklı ülkelerde farklı formülasyonlara sahip olabilir. Genel bir ad kullanarak bir ürünün formülasyonu ve tehlikesi, aynı ülkedeki üreticiler arasında değişiklik gösterebilir. GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI NEDİR? Güvenlik Bilgi Formları, kimyasal kullanıcılarına insan sağlığını ve çevreyi korumalarına yardımcı olan gerekli bilgileri sağlar. Güvenlik Bilgi Formu şunları içerir: • Tedarikçi ile ilgili bilgiler; • Bir KKDİK Kayıt numarası (kayıtlı ise) dahil kimyasalın tanımı ve gerekli kompozisyon ayrıntıları ve ana teknik işlevleri ve kullanımları; • Zararlılık sınıflandırması ve etiketleme konusunda bilgi ve insan sağlığı ve çevre açısından maruz kalma eşik değerleri; • İşleme ve depolama tavsiyesi ve maruz kalma kontrolleri; • İlk yardım, yangın söndürme, güvenli nakil tedbirleri; bertaraf ve acil durumlar; • Kararlılık ve reaktivite bilgileri dahil, madde veya karışımın temel fiziksel ve kimyasal özellikleri (örneğin suda çözünürlük, buhar basıncı, biyo-çözünürlük). Ayrıca, • ayrıntılı toksikolojik ve ekolojik bilgiler ve • İlgili yasal düzenleme bilgileri. Bunlar, KKDİK kaydının parçası olarak bir kimyasal güvenlik değerlendirmesinin hazırlanıp hazırlanmadığını ve maddenin KKDİK kapsamında kayda veya kısıtlamaya tabi olup olmadığını içerir. Güvenlik Bilgi Formlarının format ve içeriği KKDİK’te belirtilmektedir. MARUZ KALMA SENARYOLARI NEDİR? Bir Kimyasal Değerlendirme Uzmanı, yılda 10 tonun üzerinde miktarlarda kayıt edilen ve belirli zararlı özelliklere sahip maddeler için maruz kalma değerlendirmesi içeren bir kimyasal güvenlik değerlendirmesi hazırlar. Bu değerlendirmenin parçası olarak, kayıt ettirenler, maddelerin kullanımlarına yönelik maruz kalma senaryoları geliştirirler. Maddeyi tedarik ettiklerinde, ilgili maruz kalma senaryolarını alt kullanıcılara sağlarlar. Maruz kalma senaryoları, insan sağlığına ve çevreye yönelik riskleri gereken şekilde kontrol etmek için işletme şartları ve risk yönetimi tedbirlerini açıklarlar. Maruz kalma senaryoları, formülasyon, endüstriyel ve profesyonel son kullanım, tüketici kullanımı ve maddelerde kullanım dahil, maddenin tüm kullanım ömrünü kapsar. Bir maruz kalma senaryosunun format ve içeriği KKDİK’te belirtilmez ancak paydaşlar ortak bir format ve içerikte anlaşırlar. Bu aşağıdaki bölümleri içerir: • Başlık bölümü; • Maruz kalmayı etkileyen kullanım şartları; • Maruz kalma tahmini (risk nitelendirme oranını içerebilir) ve • Alt kullanıcıların kendi kullanımlarının maruz kalma senaryosunun sınırları dahilinde olup olmadığını değerlendirmesine yönelik kılavuz. GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI VE MARUZ KALMA SENARYOLARINI NE ZAMAN ALMALIYIM? Şunlar için Güvenlik Bilgi Formu almalısınız: • SEA uyarınca zararlı olarak sınıflandırılmış bir madde veya karışım veya • Kalıcı, biyobirikimli ve toksik (PBT) veya çok kalıcı ve çok biyobirikimi (vPvB) olan bir madde veya • Çok yüksek derecede kaygı veren maddeler (SVHC) Aday Listesine dahil bir madde. Ancak, madde veya karışım yukarıdaki kriterleri karşıladığında ama aynı zamanda halka da satıldığında, alt kullanıcı veya dağıtıcı tarafından talep edilmediği müddetçe bir Güvenlik Bilgi Formunun sağlanması gerekmez. Zararlı olarak sınıflandırılmayan ama yukarıdaki kriterleri karşılayan belirli zararlı maddeleri içeren karışımlar için, alt kullanıcılar veya dağıtıcılar tarafından talep edilmesi halinde bir Güvenlik Bilgi Formu sağlanmalıdır. Tedarik zincirindeki bir şirket KKDİK gerekliliklerine uygun şekilde, maruz kalma değerlendirmesi içeren bir kimyasal güvenlik değerlendirmesi gerçekleştirdiğinde, ilgili maruz kalma senaryolarını, bir maddenin güvenlik bilgi formuna ek olarak ilave etmelidir. PEKİ YA KARIŞIMLAR? Zararlı karışımların tedarikçileri, muhteva maddelerin maruz kalma senaryolarından ilgili bilgileri karışıma yönelik Güvenlik Bilgi Formu ile birlikte iletmelidir. Bu bilgiler çeşitli şekillerde sağlanabilir: • Karışım için Güvenlik Bilgi Formuna ek şeklinde özet güvenli kullanım bilgisi sağlamak veya • Karışıma yönelik özet güvenli kullanım bilgilerini Güvenlik Bilgi Formunun Bölüm 8’ine dahil etmek veya • Muhteva maddelere yönelik ilgili maruz kalma senaryolarını güvenlik bilgi formuna bir ek olarak eklemek. Formül hazırlayan kişilerin iletilecek ilgili risk yönetimi tedbirlerini belirlemesine yardımcı olmaya yönelik bir metodoloji mevcuttur1. Bazı sektör kuruluşları, SUMI’ler (Safe Use Information for Mixture – Karışımların Güvenli Kullanım Bilgisi) adı verilen, üzerinde anlaşmaya varılmış bir format kullanarak, yaygın ürün türlerine yönelik karışım bilgilerinin güvenli kullanımını geliştirmektedirler. Formül hazırlayan kişiler, ürünlerine ve kullanımlarına yönelik uygun SUMI’leri seçebilir ve bunları güvenlik bilgi formuna ek olarak sağlayabilirler2. NE YAPMAM GEREKİR? Bir Güvenlik Bilgi Formu aldığınızda, tesisinizde riskleri gereken şekilde kontrol etmeye yönelik uygun tedbirleri belirlemeniz ve uygulamanız gerekir. |
-
-
.
-